De behandeling van hyperventilatie is één van de pijlers binnen mijn kinepraktijk. Meer dan 20 jaar begeleiding van deze problematiek leidde me tot heel wat inzichten en efficiënte behandeling van dit symptoom dat vaak veroorzaakt wordt door stress of angst.
Wat is hyperventilatie?
Hyperventilatie betekent letterlijk ‘over-ademen’. Dit betekent dat je sneller en dieper ademt dan normaal. Door het snelle ademen produceer je niet enkel zuurstof maar raak je juist teveel koolstofdioxide kwijt. De disbalans tussen zuurstof en koolstofdioxide in je bloed zorgt voor vervelende, vaak angstaanjagende symptomen.
Hoe kan je hyperventilatie herkennen?
Een hyperventilatieaanval wordt gekenmerkt door verschillende symptomen zoals:
- Duizeligheid en licht in het hoofd: Dit kan het gevoel geven dat je elk moment kan flauwvallen.
- Tintelingen en gevoelloosheid: Meestal ter hoogte van handen, voeten en rond je mond
- Hartkloppingen en een benauwd gevoel: Veel mensen komen op deze manier op Spoed terecht omdat dit kan aanvoelen alsof je een hartaanval aan het doen bent.
- Misselijkheid en zweten: Een ongemakkelijk en nerveus voelen ten gevolge van het opstarten van een overlevingsreactie.
Het letterlijk en figuurlijk voelen van verlies van controle kan extra angst veroorzaken. De symptomen worden op die manier dan ook vaker erger. Een vicieuze cirkel dient zich aan: Je raakt in paniek, gaat sneller ademen, de symptomen worden erger, op die manier ga je weer sneller ademen…
Wat zijn de oorzaken van hyperventilatie?
Hyperventilatie vindt zijn oorsprong vaak in stress of angst. Bij angstig voelen gaat ons lichaam in een overlevingsmodus (vechten of vluchten) waarbij je sneller begint te ademen om je klaar te maken op actie. De overdreven reactie hierop zorgt voor een hyperventilatiestaat.
Hoewel hyperventilatie meestal veroorzaakt wordt door stress of angst kan het ook zijn dat er andere lichamelijke factoren aan de basis van hyperventilatie kunnen liggen. Hierbij wordt vaak gedacht aan een intense inspanning bij te veel sporten zonder je ademhaling onder controle te houden. Lichamelijk aandoeningen zoals astma, longproblemen of hartproblemen kunnen ook hyperventilatie uitlokken. Ook medicatie of hoge koorts kunnen een invloed hebben op je ademhaling.
Wat kan je doen om uit een hyperventilatieaanval te komen?
Als je voor het eerst een hyperventilatieaanval meemaakt kan dit erg beangstigend zijn. Eens je in staat bent om de ademhalingsproblemen te herkennen als zijnde een hyperventilatieaanval kan je er op een rustigere manier naar kijken en een aantal zaken in acht nemen om de aanval te beheersen en te stoppen. In eerste instantie kan je proberen rustiger te ademen. Hierbij ga je bewust langzamer en oppervlakkiger ademen. Tel bijvoorbeeld tot vier terwijl je rustig inademt via de buik en tot zeven tijdens het uitademen. Dit helpt om je ademhaling onder controle te krijgen en kalmeert je zenuwstelsel. Bij het ademen kan je er best op letten dat je inademt via je neus en uitademt via de mond terwijl je je tempo laag houdt. Door de aandacht op deze beweging te houden focus je beter en hou je het tempo laag. Als dit onvoldoende helpt of de eerste keer is dat je een hyperventilatieaanval onder controle probeert te krijgen kan je ook gebruik maken van het alom bekende papieren zakje. Dit helpt om je koolstofdioxydegehalte weer op peil te brengen. Let hierbij op dat je dit niet te lang doet of dat je dit achterwege laat als je andere ademhalingsproblemen hebt. Naast de aandacht richten op de ademhaling kan het ook handig zijn om je af te leiden van de angst door je te focussen op je omgeving. Het kijken naar een voorwerp, je concentreren op de kleuren of texturen om je heen of het vastnemen van een koud voorwerp zoals een glas water kunnen zaken zijn die je helpen om terug te keren naar het nu en je ademhaling te normaliseren.
Wat zijn mogelijkheden die je kan doen op lange termijn?
Als je vaker last hebt van hyperventilatie kan het nuttig zijn om preventieve stappen te ondernemen. In de praktijk leren we je graag ademhalingsoefeningen en ontspanningstechnieken aan die je kunnen helpen om je lichaam in een rustigere staat te houden en je ademhaling beter te beheersen. Hierbij helpt regelmatig oefenen je immers om kalm te blijven als je een aanval voelt opkomen.
Veel mensen ademen te snel of oppervlakkig zonder dat ze het doorhebben. Door dagelijks bewust ademhalingsoefeningen te doen, kan je een rustiger ademhalingspatroon ontwikkelen.
In het geval dat hyperventilatie wordt getriggerd door stress, is het belangrijk om te leren hoe je stress effectief kan verminderen. Laat je niet leiden door anderen die het beter weten wat voor jou goed zou zijn maar laat je leiden door dingen die voor jou echt werken, zoals sporten, lezen, muziek luisteren of tijd in de natuur doorbrengen. Indien dit niet voldoende is kan je onze psychologische hulp inroepen om te helpen om triggers en angst beter te begrijpen en te beheersen. Vaak is het zo dat er op een onbewust niveau ook triggers aanwezig zijn die trauma gerelateerd zijn en waar je zelf geen duidelijk beeld van krijgt. Ook hier kan traumatherapie nuttig zijn om op een diepgaander niveau een verandering teweeg te brengen in het overbelaste en getriggerde lichaam en zenuwstelsel.
Wanneer is het noodzakelijk om contact op te nemen met een dokter?
Hoewel hyperventilatie vaak onschuldig is vraag ik altijd eerst om te kijken of het symptoom geen onderdeel is van een onderliggende aandoening, vooral als het vaak voorkomt of als de aanvallen intens en beangstigend blijven. Wanneer je last hebt van pijn op de borst, extreem snelle hartkloppingen of als je zelf twijfelt of je een mogelijks een hartprobleem hebt mag je niet aarzelen om medische hulp te zoeken. Je huisarts kan je helpen de oorzaken te achterhalen en je adviseren over een passende behandeling of hij kan je doorverwijzen naar een specialist.
Wat kan je hierbij onthouden?
Hyperventilatie kan enorm vervelend en beangstigend overkomen, maar het is goed en relatief vlug beheersbaar met de juiste technieken en kennis. Door te begrijpen wat hyperventilatie precies is en waarom het gebeurt, kan je de angst ervoor verminderen. Hoewel je zou kunnen denken dat je de enige bent met deze aandoening zijn er heel veel mensen die last hebben van hyperventilatie. Het aanleren van de juiste technieken zorgt ervoor dat je de controle kan terugkrijgen en rust kan vinden in je ademhaling.
“Blijf groeien en ontdekken, elke stap telt!”
Sabin Van Crombrugge
